Oszustwo i wyłudzenie to przestępstwa polegające na doprowadzeniu innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym za pomocą wprowadzenia jej w błąd, wyzyskania jej błędu lub niezdolności do należytego pojmowania podjętego działania, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
Oszustwa i wyłudzenia oznaczają wszelkie działania, których celem ma być doprowadzenie do sytuacji, w której ofiara błędnie zinterpretuje faktyczne wydarzenia. Jednocześnie w oszustwie zawiera się także niechęć do wyprowadzenia drugiej osoby z błędu.
By konkretne zdarzenie można było określić mianem oszustwa i wyłudzenia muszą zajść odpowiednie warunki. Obejmują one fałszowanie faktów w celu uzyskania określonej korzyści. Oszustwo to także działanie niejawne – druga strona nie jest świadoma intencji oszusta. Z kolei osoba wprowadzająca w błąd jest w pełni świadoma swojego czynu oraz jego konsekwencji dla ofiary. W efekcie strona oszukana podejmuje pewne działanie na podstawie uzyskanych nieprawdziwych informacji.
Oszustwo i wyłudzenie – prawo karne
Wprowadzenie w błąd lub wykorzystanie niewiedzy innej osoby w celu niekorzystnego rozporządzenia mieniem uznaje się za przestępstwo z art. 286 §1 Kodeksu karnego
Co grozi za wyłudzenie pieniędzy? Przewidywana kara to pozbawienie wolności od 6 miesięcy do 8 lat. W przypadku przewinień mniejszej wagi sprawca może podlegać karze grzywny lub 2 lat pozbawienia wolności.
W Kodeksie karnym przestępstwo wyłudzenia dotyczy także wyłudzeń kredytu lub ubezpieczenia. Wyłudzenie najczęściej polega na podrabianiu dokumentów i posługiwaniu się nimi podczas wnioskowania o kredyt, pożyczkę pieniężną, poręczenie, gwarancję, dotacje itp. Może ono wówczas zostać zakwalifikowane zarówno jako przestępstwo oszustwa kredytowego, jak i jako doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem (oszustwo zwykłe).
Zgodnie z treścią art. 297 §1 Kodeksu karnego ten, kto w celu uzyskania dla siebie lub osoby trzeciej kredytu, pożyczki pieniężnej itp. przedkłada do instytucji finansowych podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument bądź nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Rodzaje oszustw w kodeksie karnym:
- oszustwo zwykłe – polega na uzyskaniu korzyści poprzez wprowadzenie w błąd i wyzyskanie błędu osoby poszkodowanej;
- oszustwo kredytowe – próba podrobienia dokumentacji świadczącej o możliwościach strony oszukującej do uzyskania finansowania;
- oszustwo ubezpieczeniowe – oznacza celowe doprowadzenie do zdarzenia, które będzie podstawą do uzyskania korzyści majątkowej w ramach wypłaty odszkodowania;
- oszustwo podatkowe – oznacza podanie nieprawdy lub zatajenie określonych informacji w deklaracji, lub oświadczeniu podatkowym, przekładające się na zmniejszenie kwoty podatku.
- oszustwo kapitałowe – to rozpowszechnianie fałszywych informacji w związku z obrotem papierami wartościowymi. Mogą one mieć znaczenie zarówno dla ich nabycia, jak i sprzedaży;
- oszustwo komputerowe – manipulacja, przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie konkretnych danych w celu uzyskania korzyści finansowej.
Oszustwo i wyłudzenie – kodeks cywilny i kodeks wykroczeń
Odpowiednie zapisy dotyczące oszustw i wyłudzeń znajdują się także w kodeksie cywilnym oraz kodeksie wykroczeń.
W kodeksie cywilnym oszustwo wspomniane jest w art. 405 i 406. Wskazane zapisy dotyczą bezpodstawnego wzbogacenia i uzyskania korzyści majątkowej kosztem innych osób.
W kodeksie wykroczeń kwestia oszustwa poruszona jest w art. 134. W przypadku świadczenia usług, sprzedaży lub przy zakupie oszustwo może dotyczyć ilości, wagi, rodzaju lub ceny produktu, lub świadczenia. Kara ograniczenia wolności lub grzywna grozi w sytuacji, gdy poniesiona strata nie przekroczyła wartości 100 zł. Próba oszustwa i wyłudzenia również podlega karze.